1⃣1⃣قدرت نمایی، جرأت و سروری:
تورستِن وبلن اقتصاددان نروژی_آمریکایی، و آموتز زهاوی جانورشناس اسرائیلی،ایده های جالب دیگری را به این دیدگاه افزوده اند. بخشش نیکوکارانه میتواند تبلیغی برای چیرگی یا برتری باشد.
انسان شناسان این پدیده را (اثرپُتالچ)می نامند.
نام پتالچ برگرفته از رسمی است که در میان برخی قبایل سرخ پوست رقیب در ساحل شمال غربی آمریکا رواج داشته است.
در این رسم، دوئل روسای قبایل رقیب به این صورت بوده است که هر کدام
میهمانی هایی مجلل و با ریخت وپاش ترتیب میدادند.
در موارد حاد، این سورچرانی های انتقام جویانه آن قدر ادامه می یافته تا اینکه طرف بازنده دچار فقر و تهی دستی گردد، در حالی که برای برنده هم دیگر چندان مال و ثروتی باقی نمانده بود.
مفهوم (مصرف جلوه گرانه) که وبلن پیش نهاده نیز نظر بسیاری از ناظران صحنه ی امروزی را جلب کرده است. ره یافت زهاوی،روایتی تکاملی از ایده ی پتالچ ارائه می دهد که زیست شناسان سال ها به آن بی توجه بودند تا اینکه او با مدل های درخشان ریاضی برگرفته از نظریه ی آلن گرافن آنها را به اثبات رساند.
زهاوی به تحقیق درباره ی سهره های عربی پرداخت.
این پرندگان کوچک قهوه ای، در گروه های اجتماعی زندگی میکنند و به طور مشارکتی به زاد و ولد میپردازند.
این سهره ها هم مانند بسیاری از پرندگان کوچک صداهای هشداردهنده ای تولید میکنند وهمچنین، به همدیگر غذااهدا می نمایند. یک پژوهش داروینی درباره ی چنین کنش های نیکوکارانه ای،نخست به دنبال رابطه ی لطف متقابل و روابط خویشاوندی میان پرندگان میگردد؛ و هنگامی که یک سهره به هم گروهش غذا می دهد، این پرسش را مطرح میکند که آیا پرنده، انتظار دارد آن دیگری بعداً
لطف او را جبران کند❓
یا دریافت کننده ی لطف، یک خویشاوند ژنتیکی نزدیک به لطف کننده است❓
تعبیر زهاوی کاملًا غیرمنتظره است.
با استفاده از زبان مردم شناسانه ای که زهاوی می پسندد، پرنده ی سخاوتمند چیزی شبیه این میگوید:
(ببین من چقدر برتر از تو هستم، من ازعهده ی غذا دادن به تو برمی آیم)
یا اینکه میگوید:
(ببین من چقدر برتر از تو هستم که حاضرم بر بالاترین شاخه بنشینم ونگهبانی بدهم و خطر شکار شاهین شدن را به جان بخرم، تا رفقابتوانند با خیال راحت روی زمین غذا بخورند).
مشاهدات زهاوی و همکارانش حاکی از آن است که سهره ها، فعالانه بر سر ایفای نقش خطرناک نگهبانی با هم رقابت میکنند؛ و هنگامی که یک سهره ی فرودست بکوشد به هم گروه فرادست خود غذا تعارف کند، این پیشنهادِ ظاهراً سخاوتمندانه با خشونت رد میشود.
اصل ایده ی زهاوی این است که تبلیغگر فرادست، باهزینه ای که میپردازد، سروری خود را در عمل ثابت میکند.
فقط یک فرادست حقیقی میتواند
از عهده ی پرداخت هزینه ی هدایای تبلیغاتی گران قیمت برآید و به این ترتیب سروری خود رابه رخ بکشد. افراد برای کسب موفقیت، مثلاً در جذب کردن ماده ها، متحمل جلوه گری های پرهزینه ای مانند بذل و بخشش های چشمگیر یا خطرکردن های خیره کننده میشوند.
📚 منبع :ریچارد داوکینز، پندار خدا، ترجمه ی عربی اثر بسام البغدادی، ص ۲۲۰ .
📚🎓تورستین وبلن
(Veblen Bunde Thorstein )
جامعه شناس، اقتصـاددان و منتقـد اجتمـاعی در سـال ۱۸۵۷ از پـدر و
مادری نروژی در ویسکانسین آمریکا به دنیا آمد. وی دارای مدرک دکتری فلسفه و نیز دکتری اقتصـاد بـود و در نهایـت درسال ۱۹۲۹ در نهایت گمنامی و فقر جان سپرد. او برجسته ترین نویسنده ای است که آمریکا را به نقد کشیده و سهم بزرگـی در بررسی جامعه ی آمریکایی داشته است. وی بنیان گذار مکتب نهادگرایی در اقتصاد بود. سه خـط فکـری عمـده در همـه ی کارهای او تجلی یافته است که این سه خط کلی در قالب تکامل گرایی داروینی، آشوب گرایـی تحلیلـی و مباحـث فلسـفه ی علمی قابل طرح میباشد.
📚🎓آموتز زهاوی
(Amotz Zahavi
متولد ۱۹۲۸ پروفسور افتخاری در رشته ی جانورشناسی در دانشگاه تل اویو اسـرائیل ویکی از بنیان گذاران انجمن حفاظت از طبیعت اسرائیل میباشد.
📚 (الن گرافن )
Alan Grafen
رفتارشناس و زیستشناس تکاملی اهل اسکاتلند است و به تدریس در یکـی از کالج هـای آکسفورد اشتغال دارد. مطالعات تخصصی وی در زمینه ی کاربرد نظریه ی بازی ها درزیست شناسی است.
وی در سـال ۱۹۹۰به کمک یک مدل ریاضی نشان داد که نظرات زهاوی میتواند در جمعیت های طبیعی درست باشد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
